Over torsiyon, kadın hastalıkları arasında acil müdahale gerektiren, ender görülen ve aynı zamanda ciddi sonuçlara da yol açabilen normalden sapma bir durumdur.
Her yaş grubunda karşılaşılabilme durumu olan over torsiyon, yumurtalığın destek aldığı ligamentlerin etrafında dönmesiyle gelişir. Bazı koşullarda yumurtalığa komşu olan tüpün de kendi etrafında döndüğü görülebilmektedir. Bu durum ise adneksial torsiyon olarak ifade edilmektedir.
Adneksial torsiyon ise yumurtalık ve tüplerin ya da yalnızca fallop tüpünün en az bir kez dönmesiyle meydana gelmektedir. Genellikle adneksiyal kitle, yumurtalığa bağlı bir tür kitle, varlığı ile karakterizedir fakat vakaların küçük bir kısmında adneksiyal torsiyon yanında adneksial kitleye rastlanmayabilir.
Over torsiyonunda da erişkin vakaların yaklaşık %50-80’in de yumurtlamaya bağlı kist veya kalıcı kistlerin varlığı ile karşılaşılmaktadır. Tabi aynı şekilde hiçbir patolojik kitle olmadan da over torsiyonu görülebilmektedir. Örneğin; ilk adet öncesi dönemde meydana gelen over torsiyonu vakalarında torsiyon genellikle normal overda görülür.
Over torsiyonun, sağ yumurtalıkta görülme sıklığı daha fazladır. Bunun nedeni sağ yumurtalığa komşu olan destek yapıların daha uzun olmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü bu destek yapıların uzun olması yumurtalığın kendi etrafında dönme olasılığını daha çok arttıracaktır. Ayrıca soldaki yumurtalığı destekleyici daha çok yapının bulunması ise solda torsiyon olma olasılığını azaltacaktır.
Over Torsiyon Gelişimi Nasıl Olur?
Yumurtalığın destek yapılarının kendi etrafında dönmesiyle arterial, venöz ve lenfatik kan akımı engellenir. Engellenen venöz ve lenfatik akım sonucunda yumurtalıkta ödem gelişir ve bu gelişen ödem zaten azalmış olan arterial akım üzerinde daha da baskınlaşır ve kan akımı oldukça azalır.
Azalan kan akımı iskemiye ve en nihayetinde nekroza yol açar. Bundan etkilenen yumurtalık zaman geçtikçe fonksiyonunu kaybederek küçülür. Yumurtalığın geri dönüşümsüz hasarının olabilmesi için gerekli iskemi süresi net olarak bilinmemektedir.
Over Torsiyon Risk Faktörleri Nelerdir?
Over torsiyonuna zemin hazırlayan genel risk faktörleri; kist veya tümörler, yumurtalık büyümesi gibi faktörlerdir.
- Üreme çağında olmak
- Gebelik
- 5 cm den büyük iyi veya kötü yumurtalık kitlesinin olması
- Yumurtlamayı uyarıcı işlemler
- Over torsiyon öyküsü
- Polikistik over sendromu
- Hareketli adneksiyal kitle varlığı
- Tüp bağlatma ameliyatı
- Tüplerle ilgili hastalıkların varlığı
Gebelik ve Over/Adneksiyal Torsiyon
Gebelik, kadınlar için over ve adneksiyal torsiyon açısından risk faktörü olarak ele alınacak bir konudur. Yapılan bazı çalışmalar gebelik ve adneksiyal torsiyon birlikteliğini %20 oranında saptamıştır. Özellikle gebeliğin adneksiyal torsiyon açısından risk faktörlerini incelediğimizde gebelik, gebeliğin ilk üç ayı ve eğer yapılmışsa yumurtlamayı uyarıcı işlemlerin olduğu evreyi görürüz.
Mesela over torsiyon riski gebeliğin ilk üç ayında %55 iken ikinci üç ayında %34, üçüncü üç ayında %11’dir.
Yumurtalığı uyarıcı işlemlerin(overian stimülasyon) yapıldığı esnada ise over torsiyonu riskinin artma sebebi ise yumurtalığın ağırlığının ve hacminin artmasından kaynaklı olduğu düşünülmektedir.
Over Torsiyon Belirtileri Nelerdir?
- Karın ağrısı
- Kasık ağrısı
- Bulantı
- Kusma
- Ele gelen adneksial kitle varlığı
- Ateş
Bahsettiğimiz karın ağrısının karakteristik özelliği ani başlayan, kramp ya da keskin bıçak saplanır tarzda olduğu belirtiliyor. Fiziki muayene esnasında özellikle yumurtalığın nekroz olma durumunda ateş ve lökosit diğer saptanabilecek geç bulgulardandır. Erişkin hastalarda fizik muayene esnasında çoğu zaman ele gelen bir kitle varlığından da söz edilebilir. Over/Adneksial torsiyonu tanısı zor ve spesifik belirtileri olmayan bir hastalıktır. Ektopik gebelik, apendisit ve pelvik inflamatuar hastalıktan ayırt etmek gerekir. Acil servise akut karın ağrısı ile başvuran hastalarda over torsiyonu görülme sıklığı %3’tür ve over torsiyonu, jinekolojik acil durumlar arasında beşinci sırada yer almaktadır.
Over Torsiyon Tanısı ve Tedavisi Nedir?
Over torsiyonu tanısı her zaman kolay olmamakla birlikte çeşitli birçok hastalıktan ayırt edilebilmesi açısından yüksek dikkat ve şüphecilik gerektirir. Over torsiyonun hızlı tanı ve tedavisi doğurganlığın yani yumurtalığın korunması açısından da son derece önemlidir.
Over torsiyonu şüphesinde tanı koymak için ilk başvurulan yöntem gri skala ultrasonografi (USG) yöntemidir. Bu yöntem over torsiyonu için özgün bulgular ortaya koymasa da torsiyonu düşündüren bazı bulguları saptayabilir. Örneğin; yumurtalığın boyutlarında artma, yumurtalıkta kitle görülmesi, batın içinde serbest sıvı varlığı gibi.
Doppler incelemesi de over torsiyon tanısı için önemli bir yöntemdir. Torsiyon vakalarında öncelikli olarak venöz kan akımının bozulması ve onu takiben arteriyel kan akımında bozulma görülmektedir. Doppler incelemesi, yumurtalığa giden kan akımının olup olmadığını gösteren tanı yöntemidir. Tabi ki yumurtalığa giden kan akımının yokluğu, tek başına over torsiyonu tanısını koymada yetersizdir. USG ve Doppler yönteminin bir arada kullanılmasıyla tanı koyulabilme oranın %87 olduğunu ortaya koyan çalışmalar da vardır. Bu yüzden hastanın kliniğe başvurmasına neden olan şikayetler, USG ve Doppler gibi bir çok tanı yönteminin komplike kullanılması ile over torsiyonu tanısı koyulabilmektedir.
Over torsiyonun kesin tanısı ve tedavisi için önerilen yöntem laparoskopi veya laparotomidir. Tanıda gecikme veya yanılma hastanın yumurtalığını ya da yumurta rezervinin azalmasına neden olacağından mümkün olduğunca hızlı davranılmalı ve organları korumaya yönelik hareket edilmelidir.
Kaynaklar
Boynukalın FK, Güven S, Güven ES, Polat M. (2016). Over Torsiyonuna Genel Bakış. 17, 30-35
Günay T, Yardımcı OD, Hocaoğlu M, Demirçivi Bör E, Erdem G. (2018). Over Torsiyonu ve Cerrahi Tedavisi: Tersiyer Bir Merkezin 5 Yıllık Deneyimi. 13(2), 38-42
Kavak SB, Kavak E, Kurkut B, İlhan R, Başpınar M. (2014). Over Torsiyonu Tanısında Klinik, Radyolojik ve Laboratuvar Parametrelerinin Önemi: Retrospektif Çalışma. 6(1), 20-22
Bacanakgil BH, Kaban I, Deveci M, Hasanova M. (2018). Ovarian Torsion: 10 Years’ Experience of a Tertiary Medical Center. 19(3), 258-62
