Doğum kontrolü, günümüzde sosyal, ekonomi ve koruyucu hekimliğin en önemli konularından biridir. Az gelişmiş ülkelerde çeşitli sosyal sebeplerden ötürü doğum sayısının sınırlandırılması gerekmekte ve bazı ekonomik sorunlardan ötürü pahalı olan hormonal ve cerrahi doğum kontrol yöntemlerinin kullanılması engellenmektedir.
Gelişmiş ülkelerde ise buna nazaran farmakolojik ve araçsal müdahaleler daha az tercih edilmekle birlikte tıbbi olmayan doğum kontrol yöntemlerine ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır. Bu doğrultuda araştırmacılar insan fizyolojisini daha iyi anlamaya çalışarak hormonal veya invaziv olmayan yöntemleri araştırmışlardır.
Doğal aile planlaması; çiftlerin olası çocuk yapma durumlarına fizyolojik bazı kurallara uyarak karar vermesidir. Yani tam bir doğurganlık bilinci ile kişilerin doğurgan ya da doğurgan olmadığı zaman dilimlerinin hesaplanması ve uygulanmasıdır diyebiliriz.
Dünya Sağlık Örgütü ise doğal aile planlamasını “adet döngüsünün doğurgan ve doğurgan olunmayan dönemlerindeki doğal belirtilerin gözlemlenerek gebeliğin planlanması veya gebelik istenmiyorsa doğurgan olunan dönemde gebeliğin cinsel ilişkiden kaçınma yoluyla önlenmesi yöntemi” olarak ifade etmiştir.
Doğurganlık Bilincine Dayalı Metodlar
Doğal aile planlamasının kapsadığı doğurganlık bilincine dayalı metodlar, doğurgan olunan dönemlerin hesaplanmasına ilişkin tüm yöntemleri ele alır. Bu yöntemlerin etkili olması iki temel faktörle mümkün olur.
Birincisi; kadının adet döngüsündeki doğurgan olduğu günlerin iyi bir şekilde hesaplanmasıdır.
İkincisi; doğurganlığın mümkün olduğu günlerde cinsel ilişkiden kaçınma yada bariyer yöntemi kullanımıdır.
Doğal Aile Planlamasının Avantajları
Yapılan araştırmalar kadınların eğitim düzeyleri, kültürel özellikleri, sosyoekonomik durumları fark etmeksizin doğal aile planlaması yöntemlerinin aynı başarı oranı ile uygulanabildiklerini ortaya koymuştur.
Doğal aile planlaması, gebeliği önleme ve gebelik planlama konusunda kanıtlanmış etkinliğinin yanında daha birçok avantaj da sunar. Doğal aile planlaması yöntemlerinin ilaç, kimyasal madde ya da cihaz gerektirmediği için bilinen herhangi bir yan etkisi ya da riskleri bulunmamaktadır. Birçok araştırma ise doğal aile planlaması yöntemlerini uygulayan kadınların, bu yöntemleri sağlık nedenleri ve vücuda kimyasal madde girmemesi nedeniyle tercih ettiklerini ifade etmiştir. Ayrıca diğer yöntemlerle kıyasladığımızda maliyeti oldukça düşüktür. İlk eğitimden sonra kişilerin kendi başlarına yöntemi uygulayabilme durumları olduğundan hem ekonomik olarak hem de sorumluluk bilinci açısından oldukça avantaj sağlamaktadır. İyi bir eğitim ve motivasyon ile uygulanan yöntemin etkinliğinin arttığı da bilinmektedir.
Doğurganlık bilincinin sağlanması ile kişilerin kendi üreme fonksiyonları üzerinde sorumluluk almasını sağlamakta ve oluşabilecek çeşitli diğer sorunlara karşıda bir bilinç geliştirmektedir. Doğal aile planlaması yöntemlerini kullanan çiftleri konu alan çalışmalar, bir ilişkide özellikle cinsellik konularında iletişimin arttığını belirtiyor. Cinsel birleşmeden uzak durma dönemlerinde çiftlerin duygusal ve ruhsal yönlerini keşfetmeleri için olanak sağlamaktadır.
Doğal Aile Planlamasının Dezavantajlar
Doğal aile planlamasının dezavantajlarına baktığımızda ise öğrenmenin zaman almasını söyleyebiliriz. Bunun dışında kişilerin cinsel ilişki rutininde değişikliğe yol açması, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmada yetersiz kalınması ve hormonal değişiklikler, stres gibi dönemlerde sekteye uğrayabilme durumunun olmasından da söz edebiliriz.
Fakat bu yöntemlerin az kullanılmasının asıl sebebi olarak eğitim verenin de eğitim alanında bilgi yetersizliğinin olmasıdır. Öyle ki yapılan bir çalışmada katılımcıların bu yöntemle ilgili yeterli bilgi sahibi olmadığı ifade edilmiştir.
Ayrıca yapılan farklı bir çalışmada da bu yöntemler hakkında bilgi almak isteyen kişilerin yeterli bilgiye ulaşamadıkları; çünkü çoğu doktor ve hemşirenin de bu yöntemlerden sınırlı sayıda bildiklerini ifade ediliyor. Oysa bu yöntemlerin kişiye en uygun olanın seçilmesi ve eğitiminin verilmesi gerekmektedir.
Doğal Aile Planlaması Yöntemleri
1-Laktasyonel Amenore Yöntemi(LAM)
2-Servikal Mukus Yöntemi(Ovülasyon)
3-Billing Ovülasyon Yöntemi
4-Semptotermal Yöntem
5-İki gün yöntemi
6-Bazal Vücut Isısı Yöntemi
7-Servikal palpasyon yöntemi
8-Standart Günler Yöntemi
KAYNAKLAR
Özçelik E. (2016). Doğal Aile Planlaması Yöntemleri. Jour Turk Fam Phy. 07 (3): 45-53
Guida M, Tommaselli GA, Palomba S, Pellicano M, Moccia G, DiCarlo C, Nappi C. (1999). Efficacy of methods for determining ovulation in a natural family planning program. 72, 900-904
Geerling JH. (1995).Natural Family Planning. 52, 1749
